Әлемдегі ең биік археологиялық қорғандар Қазақстан территориясында орналасқан. Савроматтар дәуірінің таңғаларлық ескерткіші Қырық Оба деп аталады. «Қырық Оба» қорғандары Мысыр мұнараларының тұстастары болып табылады және әлемдегі барлық ғалымдардың назарын өзіне қаратқан.
Қорған кешені Батыс Қазақстан облысы Бөрлі ауданында, Алғабас ауылынан 5 шақырым жерде, су бөлетін үстіртте орналасқан, ол ондаған шақырымға кең сызыққа созылған ондаған үлкен жер қорғандарынан тұрады. Алып өлшемдерімен ерекшеленетін «Патшалық» деп аталатын 3 басты қорған бөлек орналасқан. Диаметрі 80 м бастап 150 м дейін, биіктігі 8-ден 20 м дейін құрайтын үйіндісі бар, төбесінде терең шұңқырлар бар, бұл ескі тонаудың белгісі. Ең ірі қорғанның бөлек жер телімдеріндегі үйіндіде бұрын жерлеу құрылысының үстіңгі бетін жапқан тас «сауытының» белгілері байқалады.
Ғалымдар Қырық Оба қорғанын 2 негізгі кешенге бөледі. Олар бір-бірінен 10 шақырым ара қашықтығында орналасқан. 6 патшалық қорғаннан тұратын топ Қырық Оба I кешеніне, ал 40 түрлі қорғаннан тұратыны Қырық Оба II кешеніне кіреді.
Тарихшылардың пікірі бойынша осы қорғандар біздің заманымызға дейін 4 мыңжылдықтарда батыс қазақ даласында пайда болған. Археологтар үшін патшалық қорғандар ерекше орын алады. Ең биік қорғанның биіктігі 20 метрден асады: Әлемдік археологиялық тәжірибесінде осындай көлемдегі қорғандар табылған емес. «Қырық Оба» кешені осы жоба бойынша бірегей болып табылады, сондықтан көптеген елдер археологтарының назары оған үңілген.
Зерттеудің нәтижесі бойынша Қырық Обадағы жерлеудің әдет-ғұрыптары және зираттары түрлі болып келеді. Жерлеу орындар бір-бірінен бірқатар элементтер бойынша ерекшеленеді. Осылай, қабірлер үстіндегі ағаштан салынған құрылыстары шатыр тәрізді болды. Сағанаға кіруі бар қабір де табылды, ашық алаңда ортақ жерлеу орны табылған. 2001 жылы «от ғиабадатханасы» ашылды, бұл пұтқа табынушылық тәңірге құрбан шалу жері болды. Қырық Обада Орал бойында тұратын халықтар арасында мәдени байланыстарының сақ бағыты байқалады.
Археологиялық зертеу жұмыстары барысында алынған құрал-жабдығы (дін және тұрмыс заттары) бір жағынан ерте замандағы көшпенділерінің жергілікті және көршілес синхронды мәдениеттерінің қарапайым зат жиынтықтары (қару, ат әбзелдері, керамика), ал басқа жағынан қарағанда Көне Шығыс елдерінің көптеген импорттық заттары арқылы көрсетілген.
Үйіндінің үстіңгі қабаттарын ашу барысында ең ірі қорғандарының жанында жылқы сүйектері табылған, олар бөлек кіші топтану түрінде қорған орталығанан радиалдық түрде орналасқан. В насыпи на различной глубине также встречены фрагменты лепной керамики с орнаментом и без. Табылған заттардың шарты осындай: тонау барысында кіру, үйіндіні шайып жіберу немесе малмен басып алу және т.б. кездейсоқ пайда болудың мүмкіндігін болдырмау жөн. Осы қорғанның оңтүстік-шығыс секторында 0,4 м тереңдікте үш хайуанморфты аяқтары бар тасан жасалған құрбан шалынатын жер табылды. Құрбан шалынатын жердің екі аяғы соғылған, ал үшіншісі толығымен алып тасталған. Аяқтары мүсін техникасы бойынша орындалған, құрбан шалынатын жердің бүйірі бойымен барельефпен ойылған суреттер бар. Осыдан басқа үйіндінің үстіңгі қабаттарында ат әбзелдері мен жебе ұшқыштарының көптеген қола бөліктері табылған.
Ғалымдар Қырық Оба қорған кешенін тағы бір әлем кереметі деп атайды. Олардың көпшілігі «Дала мұнарасы» деп аталатын ашық аспан астындағы тарихи-мәдени және табиғи-ландшафттық музей - қорығын құру жайында ұсыныс жасаған.
Қорықты құру жобасы тек ғылыми ғана емес, сонымен қатар қоғамдық және тәжірибелік маңызына ие емес, себебі музей қорығы тек Қазақстанның ғана емес, сонымен қатар бүкіл әлемнің туристтік өндіріске инвестициялық қаражат салу орталығы болады.